Notatki, to jedno z podstawowych narzędzi ułatwiających zrozumienie i zapamiętanie materiału.
To, jak go przedstawimy ma ogromny wpływ na łatwość i trwałość zapamiętania zawartych w nim informacji. Dzięki notatkom możemy:
uporządkować wiedzę,
w prostej formie zawrzeć dużo ważnych treści,
łatwo i szybko powtarzać,
zrozumieć zawiłe problemy,
przygotować się do wystąpienia,
sprawnie zaplanować działania.
Notatkę można wykonywać bezpośrednio na tekście (notatka wewnętrzna) lub na oddzielnych kartkach (notatka zewnętrzna). Może mieć ona tradycyjną formę liniową, jak streszczenia i notatki punktowe, lub ciekawszą formę nieliniową (np. notatka strukturalna i mapy myśli)
Notatka wewnętrzna
Brak czasu może zmusić nas do zastosowania najszybszej formy stworzenia notatki, jaką są wyróżnienia, podkreślenia, uwagi i rysunki wykonywane bezpośrednio na tekście i na marginesach. Część osób ma zastrzeżenia co do „mazania” w książkach. Może przekona je argument, że w książce najważniejsza jest myśl, a nie papier – podkreślając, właśnie „wyciągamy” ją z tekstu. Uczeń ma za zadanie zrozumieć i zapamiętać materiał w niej zawarty, szybko odnaleźć najpotrzebniejsze informacje. Czytając ponownie zaznaczone fragmenty, oszczędzamy czas. W związku z tym, czynność tą możemy powtórzyć wielokrotnie i dzięki temu o wiele lepiej utrwalimy materiał.
Notatka wewnętrzna wzmacnia rolę książki, ułatwia poruszanie się po niej i uporządkowanie materiału (zwłaszcza trudnego), który bez żadnych wyróżników wydaje się często chaotyczny, przypadkowy i mało zrozumiały.
Polecam tę notatkę zwłaszcza „leniwym”, gdyż zajmuje ona najmniej czasu. Jednak efektywność nauki przy wykorzystaniu takiej notatki i z mapy myśli jest nieporównywalna.
Tradycyjna notatka liniowa
Tradycyjne metody notowania to zapisywanie w sposób liniowy dowolnych informacji w punktach, zdaniach, pisanie streszczeń, itp. Korzystanie z tych metod w wielu przypadkach jest zasadne, ale nie jest to najbardziej efektywna forma zapisu. Stosując je, dużo piszemy, ale nie zawsze notujemy to, co najważniejsze. Zazwyczaj używamy w nich za dużo słów, które nie zawsze są konieczne, aby zanotować i zrozumieć daną myśl.
Nasz mózg, zbudowany w formie sieci połączeń, musi wykonać dodatkową pracę, aby to co przedstawione liniowo, „przełożyć sobie” na strukturę odpowiadającą sposobowi jego pracy. Musi skategoryzować informacje, zhierarchizować je, skojarzyć fakty.
Notatka strukturalna
Forma struktury jest już bliższa naszemu mózgowi. Widoczna jest hierarchia, przynależność, asocjacje, a to bardzo pomaga w zrozumieniu i zapamiętaniu informacji.
W notatce strukturalnej tak selekcjonujemy informacje, żeby używać jak najmniejszej ilości słów, a te które notujemy, to same słowa kluczowe (lub zwroty kluczowe). Wszystkie informacje jakie notujemy, umieszczone są w pewnej strukturze, która odpowiada charakterowi myśli reprezentowanych przez słowa.
Na przykład:
Dość ważną cechą jest indywidualność tak tworzonych notatek. Jest to związane z tym, iż dla różnych osób inne słowa lub zwroty mogą wydawać się najważniejsze. Zależy to od naszej wiedzy na dany temat, od tego czy jest on dla nas interesujący, jak dużo szczegółów musimy zapamiętać itp.
Dzięki notatkom strukturalnym dużo łatwiej zapamiętujemy, niż przy korzystaniu z notatek liniowych, ponieważ:
składają się z małej ilości słów,
informacje umieszczone są w pewnej strukturze – zapamiętujemy zbiór informacji jako spójną całość, w której zaznaczyliśmy wszystkie związki (relacje),
wielu ludzi ma doskonale rozwiniętą pamięć wzrokową, a notatka strukturalna to rysunek, diagram, obraz z „nałożonymi” na niego informacjami.
Przykłady zaawansowanych notatek strukturalnych
Mapa myśli
Szczególnym rodzajem notatki są mapy umysłowe (mind-mapping, mapa mózgu, mapa myślowa). Popularyzatorem tej techniki notowania jest Tony Buzan – angielski autor i światowy autorytet w dziedzinie nowoczesnych metod uczenia się.
Mapy umysłowe są obrazowym przedstawieniem materiału w formie sieci połączeń, wyglądającej jak rozgałęzienia drzewa, neurony w mózgu. Umożliwiają one natychmiastowy wgląd w całość nawet bardzo obszernego zagadnienia. Globalne (całościowe) przedstawienie tematu na jednej stronie, ułatwia dostrzeżenie powiązań i zależności między informacjami, które nie byłyby takie łatwe do zidentyfikowania w tekście.
Niezwykła skuteczność notatki w postaci mapy umysłowej bierze się z dostosowania systemu prezentacji materiału do naturalnego sposobu pracy mózgu. Dzięki temu informacje są przyswajane niemal automatycznie. Przewagą tych notatek jest również to, że aktywizują obie półkule mózgowe (lewą – słowną i prawą – obrazową), dzięki czemu łatwiej zrozumieć temat i zapamiętać go.
Aktywna praca z tekstem, wymagająca inicjatywy i zaangażowania, powoduje wzrost koncentracji uwagi i mimowolne zapamiętywanie zawartych w nim informacji.
autor: Barbara Ukleja
psychopedagog kreatywności
trener Centrum Edukacji SENSUS
Trwa wysyłanie Twojej oceny...
