Błędy czytelnicze to „złe nawyki” wpływające na efektywność czytania. Wyeliminowanie ich, umożliwia opanowanie techniki szybkiego czytania ze zrozumieniem.
Wymaga to systematycznego treningu oraz:
koncentracji uwagi,
odpowiednich warunków pracy,
wiary w swoje możliwości,
motywacja,
wytrwałości w pracy nad czytaniem,
otwartości na nowości.
Najczęściej popełniane błędy w czytaniu to:
wolne tempo czytania,
czytanie wszystkiego w jednakowym tempie,
brak grupowania wyrazów,
regresja,
fonetyzacja.
WOLNE CZYTANIE
Taki sposób czytania często jest promowany w szkole, gdzie często się słyszy: „Czytaj wolno, a wszystko zrozumiesz i zapamiętasz”, „Nie czytaj szybko, byle jak, bo nic nie zrozumiesz”.
Tymczasem to właśnie czytanie zbyt wolne, słowa po słowie, utrudnia nam zrozumienie. Tracimy wtedy wątek, myśli są „porwane”, przez co trudno ogarnąć sens całości. Każdemu zdarza się, że po przeczytaniu jakiegoś fragmentu, orientuje się, że nie wie o czym był tekst, bo myślał w tym czasie o czymś innym. Czytając szybko, jesteśmy maksymalnie skoncentrowani na tekście, przez co lepiej go rozumiemy i zapamiętujemy.
ELASTYCZNOŚĆ CZYTANIA
Aby czytać efektywnie, należy umiejętnie dobrać tempo i sposób czytania. W zależności od celu czytania oraz cech tekstu (jego trudności, złożoności i przeznaczenia), pewne fragmenty należy czytać szybciej, inne wolniej. Dokonując wyboru i zastanawiając się nad sposobem czytania, przyjmujemy aktywną postawę. Związana z tym koncentracja uwagi i zaciekawienie tekstem, gwarantują nam lepsze zrozumienie czytanego materiału.
GRUPOWANIE
Ruch oczu nie ma charakteru ciągłego. Niekontrolowanie i bez naszej świadomości oczy poruszają się skokowo. Czytanie odbywa się głównie w czasie fiksacji (zatrzymań), gdyż w trakcie ruchu oka tekst widzimy bardzo nieostro. W ciągu godziny czytania oko jest w ruchu tylko 3-4 minuty.
Podczas tradycyjnego (wolnego) czytania, na jeden wers przypada 10 ÷ 15 fiksacji, z których każda trwa 0,2 ÷ 0,45 sek. Kiedy poszerzymy pole widzenia i zwiększymy prędkość postrzegania, czytamy szybciej, a oko zatrzymuje się na tej samej linii wiersza tylko 2 ÷ 3 razy (lub jeszcze rzadziej).
Ruch gałek ocznych osoby czytającej technikami szybkiego czytania, wygląda następująco:
Przy jednym zatrzymaniu dostrzega on zbiór wyrazów, a nie pojedyncze słowa.
Tak wygląda różnica wykorzystywania swojego pola widzenia w czytaniu wolnym i szybkim:
Po treningu pole widzenia zwiększa się o 50 ÷ 100% i dzięki temu można zmniejszyć liczbę zatrzymań w wierszu, a tym samym wyraźnie skrócić czas czytania.
REGRESJE
Regresja to powracanie wzrokiem do raz już przeczytanego tekstu. Nie należy jej mylić z celowym powrotem do ważnych fragmentów tekstu.
Ruch gałek ocznych słabego czytelnika
Regresja mimowolna to nieświadomy i niekontrolowany powrót do już przeczytanego tekstu. Drugi rodzaj regresji to regresja celowa. Ma ona miejsce, gdy przeczytany tekst jest dla nas niezrozumiały. Ten sposób cofania podlega naszej woli.
„Badania wykazały, że nawet osoby czytające biegle wykonywały przeciętnie około 0,7% ruchów wstecznych w jednym wierszu.” (Szkutnik, 1992). Jednak osoby wolno czytające, mogą wykonywać w jednym wierszu od kilku do kilkunastu powrotów!
Czasem jesteśmy niedostatecznie skoncentrowani i wydaje nam się, że źle przeczytaliśmy tekst lub przeoczyliśmy ważne myśli i cofamy się. Podobnie się dzieje, gdy przestajemy czytać płynnie i tracimy wątek (np. gdy w tekście pojawiają się nieznane nam słowa).
Regresje dodatkowo dekoncentrują, powodują utratę wątku i spowolnienie tempa czytania, a co za tym idzie, obniżają koncentrację.
W celu wyeliminowania regresji należy zwiększyć tempo czytania i pozbyć się obawy przed brakiem zrozumienia. Doskonałym sposobem na ograniczenie cofania wzroku, jest również czytanie ze wskaźnikiem.
FONETYZACJA
Fonetyzację, czyli artykułowanie czytanych wyrazów, dzielimy na wokalizację (fonetyzacja zewnętrzna) i subwokalizację (fonetyzacja wewnętrzna).
Droga przekazu informacji odczytywanego tekstu do mózgu przy fonetyzacji wygląda następująco:
tekst --> wzrok --> słuch --> mózg
Przy szybkim czytaniu, bez fonetyzacji, droga jest krótsza:
tekst --> wzrok -->mózg
WOKALIZACJA
Jest to wymawianie, szeptanie lub poruszanie ustami podczas czytania cichego. Jest ona pozostałością czytania na głos. Widać ją zwłaszcza u dzieci w początkowych klasach szkoły podstawowej. Wokalizacja spowalnia czytanie, rozprasza uwagę i zmniejsza zrozumienie tekstu.
Prostym ćwiczeniem na pozbycie się wokalizacji jest czytanie z ołówkiem między zębami, czy czytanie z otwartymi ustami.
SUBWOKALIZACJA
Jest to „wymawianie” czytanych słów w myślach. Zrozumienie czytanego tekstu następuje po „usłyszeniu” mowy wewnętrznej.
Zdolność przepustowa kanału słuchowego jest o wiele mniejsza niż kanału wzrokowego, dlatego subwokalizując, czytamy wolniej.
Hamowanie subwokalizacji to długi i żmudny trening. W początkowej fazie tracimy zrozumienie, co jest przyczyną spadku motywacji. Ćwiczenie polega na czytaniu z jednoczesnym liczeniem, mówieniem, czy śpiewaniem. Czynności te przeszkadzają i nie pozwalają wypowiadać w myślach przeczytanych wyrazów.
Chcąc lepiej zapamiętać informacje, powinniśmy wprowadzić je do naszego umysłu również kanałem słuchowym. Dlatego subwokalizacja jest wskazana, gdy w tekście natrafiamy na trudne słowa bądź nazwy.
Najlepszą i najbardziej naturalną metodą pozbycia się subwokalizacji jest zwiększanie tempa czytania, przy którym stopniowo tracimy fonetyzację wewnętrzną. Jednak nie powinniśmy z nią walczyć, a jedynie starać się ją ograniczyć.
Pozbycie się większości błędów czytelniczych nie jest trudne, ale wymaga treningu. Warto włożyć pracę nad doskonaleniem czytania, gdyż umiejętność tą wykorzystujemy codziennie i ma ona duży wpływ na efektywność wielu naszych działań.
Trwa wysyłanie Twojej oceny...
