Które wartości są najważniejsze? Co chcielibyśmy przekazać naszym dzieciom, by wyrosły na szczęśliwych, „dobrych i porządnych” ludzi?
„Gdy spotykam dziecko, budzi ono we mnie dwa
uczucia: czułości do tego, kim ono jest, oraz szacunek do tego,
kim może zostać w przyszłości.”
Ludwik Pasteur
System wartości człowieka budowany jest przez rodziców, rodzinę, nauczycieli, kolegów czy środowisko. Możemy wyróżnić wartości moralne, ekonomiczne, estetyczne, poznawcze, prawne, czy religijne.
Jednym z celów wychowania jest stworzenie systemu wartości, który stanowi fundament życia człowieka. Każdy z nas z dzieciństwa wynosi bagaż składający się z przekazanych nam przez rodziców wartości, wzorców zachowań, nawyków, przekonań, poglądów, norm społecznych czy zapatrywań na świat.
System wartości buduje osobowość i kształtuje życie człowieka. Decyduje o tym co dla danej jednostki jest istotne, co cenne, co właściwe, co dobre, a co złe. Wpływa on również na nasze potrzeby, dążenia, pragnienia.
To głównie od rodziców zależy, jak proces ten będzie przebiegał i jaki powstanie system wartości. Stworzenie „właściwych” hierarchii szczególnie ważne jest we współczesnym świecie, gdzie wartości podlegają nieustannym i szybkim zmianom. Młodzi ludzie łatwo mogą zgubić się w tym chaosie różnorodnych poglądów i sprzecznych informacji. A to właśnie oni potrzebują wartości, aby właściwie przebiegał ich rozwój, a w dorosłym życiu mogliby prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie.
Wartości, które chcemy przekazać dzieciom
Zastanówmy się, które wartości są dla nas najważniejsze i które chcielibyśmy przekazać naszym dzieciom. Czy bardziej liczą się te materialne czy moralne? Co jest ważniejsze „mieć” czy „być”? Miłość, szacunek do innych i do siebie, uczciwość, kultura, odpowiedzialność, odwaga, współczucie, tolerancja, uprzejmość, szczerość, patriotyzm, wiara, pomoc, wykształcenie, przyjaźń, zaufanie, ugodowość, bezpieczeństwo, pracowitość, zrozumienie, otwartość, ciekawość świata, pokora, samodzielność… . Co stanowi największą wartość? To my – rodzice musimy głęboko zastanowić się co jest dla nas ważne i zdecydować, które z tych wartości chcemy przekazać naszym dzieciom. I znów powraca pytanie: Do czego chcemy wychować nasze dzieci?
Które wartości powinny obowiązywać zawsze? Czy te przekazywane przez naszych dziadków, związane z kulturą i historią naszego narodu? Które z nich straciły już na znaczeniu, a które pojawiły się jako nowe? Jakie wpływ na rozwój naszego dziecka mają tradycje rodzinne?
Żyjemy w czasach, gdy wartości podlegają ciągłym i dynamicznym zmianom. Wartości, które przetrwały przez stulecia nie zawsze są akceptowane przez współczesnych rodziców. Posłuszeństwo i dyscyplina kojarzą się nam raczej negatywnie, ale czy rzeczywiście nie są one istotne w dzisiejszym świecie? Są nadal ważne, ale na pewno inaczej rozumiane i egzekwowane przez nas, niż przez naszych dziadków. Istnieją również takie wartości, które w naszym rozumieniu nie podlegają tak radykalnym zmianom, np. sprawiedliwość, odwaga, pracowitość, uczciwość czy odpowiedzialność. Badania wskazują, że większość tych „starych” wartości rodzice chcą zaszczepić swoim dzieciom.
Jak przekazać wartości dzieciom
Przekazanie wartości powinno odbywać się w rodzinnej, pełnej miłości atmosferze. Wychowanie w demokratycznym duchu przyniesie o wiele więcej korzyści, niż stosowanie przymusu czy ostrej dyscypliny.
Nasze dziecko rodząc się nie ma zakodowanego regulaminu, który uczy go moralnego postępowania. To rodzice przekazują mu wzorce zachowań w różnych sytuacjach życiowych. Mama i tata tłumaczą dziecku, które zachowania ich zdaniem są dobre, a które złe i dlaczego. Jak należy postępować, żeby nie krzywdzić innych i siebie samego.
Ale najważniejszym sposobem trwałego przekazania dzieciom wartości jest własny przykład. Dziecko uczy się przede wszystkim przez naśladowanie. Obserwuje postępowanie mamy i taty, słucha co mówią, patrzy jak reagują. Dzieci przejmują hierarchię wartości od rodziców, którzy są dla nich najważniejszym przykładem.
Dzieci kierują się nie tym, co rodzice mówią, ale tym jak postępują. Najważniejsza zasada: To co mówimy musi być spójne z tym co robimy. Słowo to tylko informacja, ale żeby mogło nabrać znaczenia, musi być powiązane z doświadczeniem. Rodzic, który wpaja (w mowie) dziecku wspaniałą wartość, jaka jest uczciwość, a jednocześnie jedzie z dzieckiem autobusem „na gapę” (bo przecież to tylko dwa przystanki), niech nie dziwi się, jak jego potomek również tak będzie pojmował uczciwość. Później tacy rodzice obwiniają dzieci za ich nieuczciwe postępowanie.
Rodzice nie chcąc martwić dziecka, ukrywają przed nim swoje kłopoty. Dziecko widzi zatroskanych rodziców, ale kiedy ich pyta co się stało, otrzymuje odpowiedź: „Nic, wszystko jest w porządku. Idź sobie pograj na komputerze.” Jak ma ono zrozumieć taką sytuację? Jaką ma z tego wynieść naukę? Czy możemy takiemu dziecku przekazać wartość, jaką jest szczerość? Czy dziecko takie po pewnym czasie nie dojdzie do wniosku, że jeśli komuś dzieje się krzywda, to nie moja sprawa, zajmę się czymś przyjemnym? Przecież chcemy, żeby nasz potomek był osobą empatyczną, współczującą innym.
Rodzice mają szansę dopiero wtedy przekazać dzieciom hierarchię wartości, kiedy sami prowadzą zgodnie z nią swoje życie. Są oni stróżami wartości w tym, często „trudnym” świecie, tworzą zrozumiałe reguły i czytelne zasady postępowania swoich dzieci. Jaką nasze dziecko wybierze drogę życia i jak sobie w nim poradzi, zależy przede wszystkim od tego, w jaki bagaż wartości go wyposażymy. Przecież każdy z nas chce wychować szczęśliwe, „dobre i porządne” dziecko.
Podobne:
- Wychowanie dzieci - kiedy pomaganie zamienia się w wyręczanie
Trwa wysyłanie Twojej oceny...
