Informacja, aby mogła być przechowywana w naszej pamięci na stałe, musi przejść 3 poziomy. Służą temu trzy rodzaje pamięci: bezpośrednia (ultrakrótkotrwała), krótkotrwała (robocza) i długotrwała.
Te trzy rodzaje pamięci są ze sobą ściśle powiązane. Trzeba je traktować jako elementy jednego systemu.
Pierwszym etapem jest umiejscowienie informacji w pamięci bezpośredniej zwanej też sensoryczną lub zmysłową. Jest ona najkrótsza. Jeśli coś nie przykuje naszej uwagi i nie przejdzie do kolejnej fazy zapamiętywania, to po zaledwie kilka do 20 sekund przestanie krążyć w naszej pamięci. Gromadzą się w niej wszystkie informacje odbierane przez nasze zmysły: spostrzeżony samolot na niebie, odczucie ciepłych promieni słońca na twarzy, odgłos klaksonu, smak czekolady, zapach skoszonej trawy itp. Proces ten przebiega bez udziału naszej świadomości.
Jeśli jakiś bodziec zwrócił naszą większą uwagę i stworzone zostało połączenie myślowe, wówczas informacja przechodzi do kolejnego etapu poziomu – przesyłana jest do pamięci krótkotrwałej. Tam również nie pozostaje długo – do 30-60 sekund. Krąży swobodnie i nie jest zbyt uporządkowana, zlokalizowana w odpowiednim dla niej miejscu. Z tego względu, gdy coś nas rozproszy, „ginie” i ciężko nam ją potem odszukać.
To w pamięci krótkotrwałej następuje kodowanie i przetwarzanie informacji przeznaczonych do przesłania do pamięci długotrwałej. Im bardziej nowa informacja jest powiązana ze zmagazynowaną wiedzą w pamięci trwałej, tym łatwiej możemy ją zapamiętać.
Pojemność pamięci krótkotrwałej nie jest duża. U większości osób wynosi 7 (+/– 2) elementów. Mogą to być obrazy, słowa, cyfry, informacje w postaci zdań – to nie ma większego znaczenia. Liczy się ilość od 5 do 9. Jeśli chcemy się czegoś nauczyć, rzadko kiedy taka pojemność nam wystarcza. Na szczęście mamy do dyspozycji jeszcze pamięć długotrwałą.
Jest to źródło wszelkiej wiedzy i umiejętności człowieka. W odpowiednich warunkach przechowywane w pamięci informacje mogą zastać zapisane na trwałe. Przykładem są wiadomości nabyte w czasie nauki oraz te uzyskane w wyniku doświadczenia życiowego – przechowywane w pamięci długoterminowej, zwanej też trwałą. Pojemność tej pamięci jest nieograniczona.
Przekazywanie informacji z pamięci krótkotrwałej następuje dzięki powtórkom, wizualizacji, łączeniu z istniejącymi już na stałe w pamięci wiadomościami. Podczas wykonywania tych „zabiegów” niezwykle istotny jest wysoki poziom koncentracji uwagi. Proces przekształcania pamięci krótkotrwałej w długotrwałą nazywamy konsolidacji.
Osoby zainteresowane treningiem pamięci zapraszamy do przeczytania artykułów dotyczących mnemotechnik.