U dzieci czteroletnich wzmaga się ich ruchliwość. Związana jest ona z wzrostem sprawności takich jak biegi, skoki oraz rzuty piłką. Czteroletnie dziecko staje się świetnym towarzyszem spacerów, które sprawiają mu dużo przyjemności. Takie dziecko chętnie biega, skacze, wspina się na różne przeszkody, jeździ na rowerku, bawi się w berka. Czterolatek potrafi samodzielnie wchodzić i schodzić ze schodów, stawiając naprzemiennie nogi.

Dziecko w wieku 4- 5 lat znacznie sprawniej zaczyna panować nad umiejętnością biegania. Potrafi zapanować nad momentem startu i zatrzymania się. Bez większych problemów wykonuje szybkie zwroty w biegu. Czterolatki potrafią skakać, większość z nich ma jednak problemy z przeskoczeniem różnych przeszkód. Maluchy zaczynają rzucać przedmiotami przejmując „dorosłą” pozycję podczas rzucania (ciało wykonuje zwroty w lewo i prawo, a stopy pozostają w miejscu, rzuty inicjują i wykonują ręce). Powoli wzrasta również długość rzutu.

Czterolatki uwielbiają zabawy z piłką. Rozpoczynają kształtowanie umiejętności łapania piłki. Większość z nich powinno naśladować rączkami ruch lecącej piłki. 20% z nich potrafi taką piłkę złapać. Niektórzy zaczynają również zabawy w kozłowanie piłki. Dystans kozłowania jest jeszcze bardzo krótki (do ok. 1,5 m.).

Rodzicu pamiętaj!

• dziecko w tym wieku nie ma jeszcze wykształconej zdolności rozumowania przyczynowo-skutkowego, dlatego nie wie, że jak skoczy z wysokości to może zrobić sobie krzywdę. Nie jest to jednak powód do tego, aby trzymać dziecko uwiązane do siebie. Wprost przeciwnie: daj dziecku swobodę i możliwość odczucia drobnych konsekwencji jego działania. Oczywiście z rozsądkiem. Jeśli dziecko chce się wspinać po wysokiej drabince wytłumacz, że taka wysokość jest odpowiednia dla dzieci starszych a tym samym większych. W zamian zaproponuj drabinkę mniejszą, na której będzie dziecko mogło szlifować swoje umiejętności. Pamiętaj o asekurowaniu dziecka, pozostawiając mu jednocześnie swobodę.
• pamiętajmy też o unikaniu komunikatów typu: uważaj bo spadniesz! Uważaj bo złamiesz nogę! Nie rób tak bo wybijesz zęby! Takie komunikaty mogą z jednej strony powodować w dziecku strach i niesamodzielność a z drugiej strony mogą być zupełnie nieskuteczne i powodować jedynie chęć sprawdzenia: czy mama mówi prawdę? Jeśli, dzięki Bogu, nic dziecku się nie stanie tracimy w oczach dziecka autorytet i stajemy się niesłowni : hi, mama mówiła że złamię nogę a nic się nie stało.

Autor: Mgr Marta Żysko – Pałuba, psycholog dziecięcy, Pracowni Psychologiczna NINTU

Czteroletnie dziecko wkracza w obszar niesamowitej kreatywności. Jest ciekawe wszystkiego, chętne do próbowania i eksperymentowania. Ważne by pierwsze próby poznawania świata spotkały się z akceptacją dorosłych tak, by jego potrzeba twórczości i inicjatywy nadal się rozwijała. Czterolatek jest żywo zainteresowany bajkami. Chętnie ich słucha, powtarza, a nawet recytuje wierszyki. Bajki mogą stanowić źródło informacji na temat świata i panujących w nim zasad. Mały człowiek chętnie sięga do pozycji zawierających informacje o różnych rzeczach, które zaspokoją jego ciekawość poznawania świata. Potrafi wielokrotnie prosić o przeczytanie tej samej książeczki. Czteroletnie dziecko zaczyna rysować, kleić, wycinać, lepić i nawlekać koraliki na nitki. Chętnie angażuje się w zabawy przy użyciu klocków, dzięki którym może tworzyć niesamowite konstrukcje rozwijając wyobraźnię przestrzenną. Jest bardzo dumne ze swoich tworów i łase pochwał.

Dzieci w wieku 4 lat zaczynają rozróżniać bazgroty od pisma. Potrafią rozróżniać niektóre litery, zwłaszcza te które znajdują się w jego imieniu. Powoli rozpoczynają szeregować, porządkować i klasyfikować przedmioty. Bez większych problemów układaj je według kształtu i wielkości. Większość czterolatków rozpoznaje cyfry w zakresie 10 i potrafi przeliczać przedmioty do 3. Czteroletnie dziecko świetnie radzi sobie także z rozpoznawaniem podstawowych kolorów. Rysunki dzieci w tym wieku zaczynają przypominać określone przedmioty. Rysowany człowiek ma głowę, nogi, ręce i tułów. Niektóre czterolatki potrafią pisać swoje imię drukowanymi literami. Dzieci te nie piszą jednak w liniach.

Cztery lata to okres wzmożonego fantazjowania. Dziecko wymyśla niestworzone historie korzystając ze swojej wyobraźni. Należy pamiętać, że dla czterolatka granica pomiędzy fantazją a światem realnym jest bardzo cienka. W pojęciu dziecka opowiadanie ubarwionych historii jest bardziej interesujące, a dodatkowo dziecko głęboko wierzy w to, co podpowiada mu wyobraźnia. Wymyślone przez siebie historie chętnie opowiada z często ogromnym przejęciem i bogatą gestykulacją. Wiąże się to także z gwałtownym rozwojem mowy. Dziecko w wieku 4 – 5 lat zna średnio 2000 słów i ciągle dopytuje o znaczenie tych, których jeszcze nie zna.

Rodzicu pamiętaj!

Pochwała jest doskonałym sposobem motywacyjnym dla Twojego dziecka. Nie używajmy form typu: pięknie narysowałaś. Zamieńmy tę pochwałę na opisową: widzę, że narysowałaś domek i słoneczko. Użyłaś wielu kolorów! Taki sposób komunikowania uchroni nas przed oceną pracy, która być może w świadomości dziecka wcale nie jest taka ładna. Nazywajmy kolory, przeliczajmy elementy, określajmy np. narysowany domek jest większy niż słońce, a drzewo stoi za płotem. Dzięki temu dziecko łatwiej (bo przez zabawę) utrwali nowe informacje.

Autor: mgr Marta Żysko-Pałuba, psycholog dziecięcy, Pracownia Psychologiczna NINTU

Wiek czterech lat to okres silnego rozwoju również w zakresie emocji. U małego człowieka wzrasta świadomość przeżywanych uczuć, a także umiejętności ich ekspresji. Czterolatek rozpoczyna naukę panowania nad przeżyciami. Często zdarza mu się świadome wykorzystywanie emocji do regulacji własnych potrzeb. 4 lata to także wiek, w którym nasilają się różnego rodzaju lęki. Związane jest to głównie z rozwijającą się wyobraźnią. Czterolatek może wykazywać tendencje do konfabulacji, co nie oznacza, że robi to świadomie i celowo. On po prostu stale przebywa w świecie marzeń i wyobrażeń i nie potrafi jeszcze oddzielić ich od otaczającej go rzeczywistości. W tym wieku najlepszą formą kształtowania umiejętności emocjonalnych tj. rozróżniania emocji, kontrolowania ich i wyrażana jest bajkoterapia. To idealny sposób, który zachwyci malucha. Dzięki bajkom czterolatek wykształci sobie procedury zaradcze. Pomogą mu one panować nad przeżywanymi emocjami. Ważną rolę odgrywają tu również dorośli, którzy powinny wyznawać zasadę „wszystkie emocje są ważne i potrzebne”. Dzięki temu, można nauczyć malucha w jaki sposób ma sobie radzić np. ze złością zamiast mówić mu, że złościć się nie wolno.

Cztery lata to także wiek, kiedy pojawiają się takie uczucia jak wstyd, zakłopotanie, zazdrość, duma oraz wina. W  wieku czterech lat rozwija się sumienie i moralność, które są bardzo surowe, dlatego dorosły musi być ostrożny w udzielaniu informacji zwrotnych dziecku o nim samym. Dziecko staje się coraz bardziej świadome emocjonalnie wobec czego może znacznie bardziej cierpieć w obliczu porażki czy też niekorzystnego dla siebie porównania z innymi.

W związku z tym, iż jest to okres silnego rozwoju emocjonalnego, czterolatek przejawia różne zachowania mające na celu rozładowanie owego napięcia. Obserwując dziecko możemy zauważyć m.in. uciekanie, kopanie, plucie, obgryzanie paznokci, dłubanie w nosie, robienie min, potrzebę oddawania moczu w chwilach podniecenia emocjonalnego, ból brzucha aż do wymiotów. W tym okresie mogą pojawić się także lęki i koszmary senne, które są m.in. wynikiem emocjonujących wydarzeń w ciągu dnia, porażek, sukcesów a także przeczytanych książek czy obejrzanych bajek.

Rodzicu pamiętaj!

Aby pomóc maluchowi uporać się ze swoimi emocjami, możesz sięgnąć po bajkoterapię. Dzięki odpowiednio dobranym opowiadaniom pomożesz dziecku poradzić sobie z emocją złości, smutku, strachu, zazdrości, ze stratą, z trudnościami około rozwodowymi, w wyciszeniu się przed snem oraz z innymi trudnościami, z którymi nie radzą sobie dzieci.

Autor: mgr Marta Żysko-Pałuba, psycholog dziecięcy, Pracownia Psychologiczna NINTU

Dzieci czteroletnie zaczynają rozróżniać i rozumieć różne role społeczne. Zauważają, różnice w traktowaniu w zależności od środowiska, w którym się znajdują. Czasem są ukochanym wnuczkiem, czasem przedszkolakiem, a czasem świetnym kumplem do zabawy. Maluchy czerpią radość z obcowania z innymi dziećmi. Wiedzą, które dzieci lubią bardziej, a które mniej. Poszukują ich towarzystwa i na krótko wchodzą w zabawy grupowe. Uwielbiają zabawy w sklep, doktora czy w dom. Zdarza się, iż czterolatek bawi się ze swoim „wyimaginowanym” przyjacielem, co jest częścią normalnego rozwoju dziecka. Ten niewidzialny przyjaciel często pozwala dziecku poradzić sobie z nagromadzonymi emocjami i stresem, a obserwując „ich” zabawy rodzic może dowiedzieć się z czym zmaga się maluch. Dziecku w tym wieku nieco łatwiej przychodzi dzielenie się, czy czekanie na swoją kolej. Jednak nadal czterolatek jest egocentrykiem, co oznacza, że rzeczywistość postrzega jedynie z własnej perspektywy. Lubi być w centrum uwagi i wie co zrobić aby tę uwagę na sobie skupić.

Potrafi mocno walczyć o „swoją” własność. W tym wieku często pojawiają się różne agresywne zachowania, zwłaszcza nakierowane na drugą osobę (rodzica, rówieśnika, wychowawcę itp.). Najlepszą formą przy pomocy, której można małego człowieka nauczyć ról społecznych, obowiązujących zasad, rozumienia perspektywy drugiego człowieka jest zabawa. Zarówno chłopcy jak i dziewczynki chętnie wcielają się w różne role przyjmując różnorodne cechy i odgrywając różne sceny. Dzięki zabawie przekładają swoje doświadczenia, obawy, wątpliwości na swoje zabawki. W ten sposób szukają nowych rozwiązań i uczą się odpowiednich reakcji. Ważne jest by w takiej zabawie towarzyszył dorosły. Może on pokazywać dziecku inne możliwości, sugerować inne rozwiązania. Dorosły jednak musi pamiętać o swojej roli bycia tylko towarzyszem, a nie nauczycielem moralności. Czterolatek zaczyna być już świadomy swojej płci. Zauważa różnice w zachowaniu dziewczynek i chłopców. Mały chłopiec zaczyna naśladować ojca (np.: chce pomóc skręcić szafkę czy prowadzić samochód), a dziewczynka mamę (np.: zakładanie butów na obcasach czy korzystanie z kolorowych kosmetyków).

Rodzicu pamiętaj!

• Cztery lata to świetny czas na wprowadzanie zasad, które będą w jasny sposób wyznaczały dziecku granice jego zachowania i uczyły odpowiedzialności. Ważne jest aby zasad nie było zbyt wiele i aby dotyczyły faktycznych trudności i nieakceptowanych zachowań dziecka, które chcemy zmienić.
• Możemy wprowadzić także prosty system żetonowy, dzięki któremu wzmocnimy i zmotywujemy malucha do samodzielności. Za każdy przejaw samodzielności czy dobrej woli przyznajemy np. uśmiechnięte buzie, które wymieniamy na nagrody.

Pamiętajmy, że najlepszą nagrodą jest czas spędzony z rodzicem!!!

Autor: mgr Marta Żysko-Pałuba, psycholog dziecięcy, Pracownia Psychologiczna NINTU