„Poczucie własnej wartości (...) to zaufanie do własnej umiejętności myślenia i radzenia sobie z wyzwaniami, jakie stawia przed nami życie. Wiara w nasze prawo do szczęścia, poczucia, że jest się wartościowym człowiekiem, zasługującym na miłość, uprawnionym do spełniania własnych potrzeb i realizacji pragnień oraz czerpania satysfakcji z efektów własnych starań.” („Jak dobrze być sobą. O poczuciu własnej wartości”, N. Branden, GWP, 2007)
Który z rodziców nie chciałby żeby jego małe dziecko wyrosło na człowieka pewnego siebie, otwartego na wyzwania, osiągającego w swoim życiu wiele sukcesów, człowieka, który podchodząc do nowego zadania powie „spróbuję” a nie „i tak poniosę klęskę”? Rodzice pragną wychować swoje dzieci tak, by wiedziały co chcą, były uodpornione na destrukcyjne przeżywanie porażek, czuły się ważne i kochane, umiały bronić swojego zdania i lubiły siebie – a więc miały poczucie własnej wartości. Badania pokazują, że najważniejszym źródłem pojawiającej się samooceny małego dziecka są rodzice (a dokładniej ich postawy wychowawcze) którzy podczas codziennych kontaktów z dzieckiem modelują jego sposób myślenia o sobie. Najważniejszy okres w życiu dziecka to pierwsze 5, 6 lat, to właśnie wtedy buduje się jego spojrzenie na świat, ocena swoich możliwości, zdanie na temat własnego ja, samoakceptacja bądź jej brak. Wiara we własne możliwości i przewidywanie raczej sukcesu niż porażki to bezcenne fundamenty, które mogą dać dzieciom mądrzy rodzice. Jakie zachowania i postawy rodziców wpływają na budowanie się poczucia własnej wartości ?
Maluch, który często słyszy, że wszystko robi źle, wyciągnie wniosek, że to prawda i będzie tak myślał o sobie, gdy dorośnie. Najważniejszym elementem budowania poczucia wartości dzieci jest bezwarunkowa miłość i akceptacja rodziców, niepodważalna świadomość dziecka, że niezależnie od tego co zrobi jest kochane. Rodzic z prawidłową postawą odróżnia dziecka czyny od jego samego – inaczej przecież brzmi – jesteś głupi, a inaczej nie podoba mi się twoje zachowanie w stosunku do małego brata. Trzeba pamiętać, by nie stawiać dziecku wymagań ponad jego możliwości – to najkrótsza droga do podupadłej wiary w siebie. Podobnie jak ograniczanie dziecięcych marzeń (bo i tak się nie spełnią), roztrząsanie niepowodzeń (przypomnij sobie jak ostatnio rozlałeś to mleko) i zauważanie tylko błędów w postępowaniu dziecka (jeden guzik nie zapięty). Podstawą poczucia własnej wartości u dziecka jest również przekonanie, że może polegać na sobie. Często niepotrzebnie lękliwy i niedowartościowany w dorosłym życiu rodzic przekazuje taką postawę wobec życia, świata i innych swojemu dziecku – uważaj, nie podchodź, nie dotykaj. Nie pozwalając odkrywać świata zaburzamy naturalną ciekawość, która jest naturalnym etapem rozwoju dziecka i motorem jego nauki. Gdy dziecko wchodzi na drabinkę na placu zabaw nie warto krzyczeć – „uważaj” tylko wspierać dziecko, podtrzymywać, mówić – dasz radę. Sytuacje w których doświadcza ono własnej sprawczości (nawet w wykonywaniu drobnych czynność) pokazują mu, że ma ono wpływ na swoje życie. Świat jest pełen niebezpieczeństw – to prawda, ale stawia też przed dziećmi wiele możliwości i wyzwań. Dobrze by słowo – uważaj, bądź ostrożny było zarezerwowane dla naprawdę trudnych i zagrażających sytuacji.
RODZICU PAMIĘTAJ
- bądź dla swojego dziecka wsparciem
- konsekwencja tak, sztywność w wychowaniu nie, reguły tak, rutyna nie
- chwal za wysiłek nie za efekty
- przykład płynie z góry – podejmuj się nowych dla siebie wyzwań
- pomóż odkrywać talenty swojego dziecka
- stwarzaj sytuacje w których dziecko będzie mogło się sprawdzić
- ucz świata
- błędy to elementy procesu nauczania
- porażki to część życia, nie chroń przed nimi dziecko ale pomóż mu je przeżywać
- lęk przed światem i ludźmi nie pozwala na satysfakcjonujące życie nawet maluchowi
- mów jak najczęściej co zrobiło dobrze, nie koncentruj się na błędach
- pobłażliwość i nadmierna surowość to klucz do wychowania dziecka z niskim poczuciem wartości
- daj dziecku prawo do podejmowania decyzji na miarę swoich lat (i przeżycia ich ewentualnych konsekwencji)
- nie myl ostrożności z zaszczepianiem w dziecku strachu
- akceptuj wszystkie uczucia, zachowania koryguj
- dziecko to osobny byt, nie musi być stworzony na obraz i twoje podobieństwo
- zawsze mów czego oczekujesz zamiast czego nie oczekujesz
- twoje poczucie wartości to klucz do samooceny twojego dziecka.