Podstawowymi umiejętnościami ułatwiającymi zapamiętywanie są:
koncentracja uwagi (patrz: artykuł o koncentracji),
kojarzenie,
wyobraźnia (w tym wizualizacja).
Jest to umiejętność potrzebna nam nie tylko podczas nauki, ale także w życiu codziennym. To dzięki niej potrafimy zapamiętywać, czytać, słuchać, rozwiązywać zadania, myśleć…
Problemy z koncentracją uwagi dorośli zauważają zarówno u siebie, jak i u swoich dzieci.
Koncentrację, podobnie jak inne umiejętności, można wytrenować. Służą temu zarówno ćwiczenia, jak i codzienny relaks. Zmniejszenie poziomu stresu, opanowanie trudnej sztuki wypoczywania oraz znalezienie (zaplanowanie i zorganizowanie) czasu na trening, to pierwsze kroki ku lepszemu.
Kojarzenie
Ta ważna w procesie zapamiętywania umiejętność polega na łączeniu na zasadzie podobieństw obiektów lub informacji, które mamy zapamiętać z istniejącymi już w naszej pamięci elementami (które już wcześniej przyswoiliśmy, rozumiemy je i pamiętamy).
Zapamiętanie dużej ilości pojedynczych elementów jest o wiele trudniejsze niż zapamiętanie ich według jakiegoś porządku. Np. zapamiętując listę zakupów często pomagamy sobie kategoryzując produkty np. na nabiał, wędliny, słodycze, napoje itp. Wtedy, podczas odtwarzania takiej listy jeden element zaczyna „pociągać” za sobą drugi. Jednak kategoryzowanie nie zawsze jest łatwe i często nie wystarcza. Wtedy trzeba użyć wyobraźni, żeby nie związane ze sobą elementy połączyć trwałymi skojarzeniami. Skojarzenia te powinny przykuwać naszą uwagę. A co przykuwa naszą uwagę? To co śmieszne, przejaskrawione, niesamowite, dziwne, zaskakujące, oryginalne. Towarzyszące takim połączeniom emocje również sprzyjają większej skuteczności zapamiętywania. W kolejnych artykułach dotyczących pamięci przedstawione są przykłady i ćwiczenia, dzięki którym będziecie potrafili się nimi sprawnie posługiwać.
Wyobraźnia
Jest ona niezbędna m. in. do budowania oryginalnych skojarzeń, wizualizowania (tworzenia obrazów w naszej wyobraźni w celu skuteczniejszego zapamiętania). Dzięki wyobraźni możemy uruchomić wszystkie zmysły, co wzmocni ślad pamięciowy.
Używając technik pamięciowych często posługujemy się wyobrażeniami ruchu, tworzeniem kolorowych, powiększonych, zwielokrotnionych obrazów, stosujemy symbole. Przesada, wyolbrzymienia, „udziwniania” są tu wręcz wskazane, jednak żeby je wymyślić, potrzebna jest rozbudzona wyobraźnia. Posługując się nią można sprawić, że nauka stanie się ciekawa, zabawna i przyjemna.