O wspieraniu zdolności i talentów mówi się obecnie coraz więcej. Powstają punkty konsultacyjne ds. dzieci zdolnych, specjalistyczne placówki, fundacje. Czy dzieci zdolne rzeczywiście tego potrzebują?
Przecież uczą się bez wysiłku, zazwyczaj dobrze radzą sobie w szkole, więc… „jak są takie zdolne, to niech same sobie poradzą”. Rzeczywistość jest taka, że z kilkunastu procent dzieci, które uznajemy za twórcze i zdolne wyrasta jedynie około kilku procent takich dorosłych. A co z resztą? Nie udaje im się przetrwać. Dostosowują się do przeciętnej, a ich niepielęgnowany talent więdnie. Wbrew potocznej opinii borykają się także z różnymi problemami. Często ich potrzeby poznawcze nie są właściwie zaspokajane, a niekiedy wręcz są za nie karane. Tutaj niezwykle ważne są działania placówek wspierających dzieci zdolne, zarówno finansowo (poprzez stypendia), jak i merytorycznie (np. umożliwiając im udział w specjalistycznych zajęciach, kontaktach ze środowiskiem naukowym – por. działania Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci).
Wiele problemów dzieci zdolnych ma także swoje źródło w rozbieżności pomiędzy poziomem ich rozwoju intelektualnego i emocjonalno-społecznego. U tych uczniów można zaobserwować:
• Trudności w przystosowaniu się do grupy (chęć ciągłego imponowania, dominowania, postawa rywalizacyjna), okazywanie lekceważenia rówieśnikom i nauczycielom, brak tolerancji wobec uczniów mniej zdolnych.
• Nieliczenie się z konsekwencjami swojego postępowania wobec kolegów w klasie.
• Tendencję do izolowania się.
• Nadmierną koncentrację na sobie, absorbowanie całej uwagi nauczyciela.
• Kwestionowanie zdania nauczyciela, wykłócanie się z nim, upór.
• Kłopoty w przechodzeniu od wiedzy do umiejętności, demonstrowanie wiedzy encyklopedycznej i braki w wiedzy praktycznej.
• Różne problemy psychologiczne: chwiejność emocjonalna, nieśmiałość, nadpobudliwość psychoruchowa, zachowania agresywne, bądź lękowe. Często perfekcjonizm i problemy w radzeniu sobie z porażką.
• Brak wytrwałości w wykonywaniu zadań rutynowych.
• Czasem mniejszą sprawność fizyczna.
Ostatnio coraz częściej w literaturze poświeconej dzieciom zdolnym pojawia się pojęcie syndromu nieadekwatnych osiągnięć szkolnych (SNOS). Jest to niekorzystna sytuacja, w której uczniowie zdolni nie wykorzystują swoich możliwości. Są dane wskazujące, że zjawisko to może dotyczyć nawet 50% uzdolnionych. Osiągają wyniki zdecydowanie poniżej swoich możliwości, czują niechęć do wypełniania obowiązków szkolnych, brak im motywacji, mają często zaniżone poczucie własnej wartości, brak wiary w możliwości osiągania sukcesów.
Szczególnej pomocy potrzebują także ci uczniowie, którzy są pod silną presją rówieśników, boją się ujawniać swoje wiadomości, przyjmują postawę konformistyczną. Są tacy, którzy po to, by nie stracić przyjaciół, bądź nie czuć się odmieńcem, rezygnują ze swego talentu. Inni – nie potrafią wytrwać w codziennych obowiązkach, regularnych ćwiczeniach (np. gry na instrumencie). I pozostaje oczywiście ostatnia grupa – wszystkie te zdolne dzieci, które doświadczają codziennej nudy na lekcjach w szkole.
Gdy widzimy, że nasze dziecko ma jakiś talent, czy wyjątkowe zdolności, warto zawsze zadać sobie pytanie: jak mój syn/córka radzi sobie z tym darem, który posiada: czy potrafi go wykorzystywać? Czy w większym stopniu jest on dla niego źródłem radości i satysfakcji, czy też smutków i kłopotów?
Trwa wysyłanie Twojej oceny...
